Non-verbale communicatie: meer impact met minder woorden
Je hebt misschien wel eens ervaren dat een collega zegt dat alles goed gaat, maar zijn armen over elkaar heeft en een geforceerde glimlach toont. Of een vriend die zegt dat hij enthousiast is over jouw plannen, maar ondertussen steeds op zijn telefoon kijkt. In zulke gevallen vertellen de woorden iets anders dan de lichaamstaal. En vaak geloof je eerder wat je ziet dan wat je hoort.
Onderzoek van Dr. Albert Mehrabian laat zien dat in situaties waarin emoties of gevoelens een rol spelen, de impact van communicatie voor 55% wordt bepaald door lichaamstaal, 38% door de toon van de stem en slechts 7% door de woorden. Dit betekent dat hoe je iets zegt, vaak belangrijker is dan wát je zegt. Om effectief te communiceren is het daarom essentieel om non-verbale signalen te herkennen en bewust in te zetten.
Non-verbale signalen: De kracht van lichaamstaal
Non-verbale signalen kunnen niet liegen. Je lichaamshouding, gezichtsuitdrukking en gebaren geven vaak je echte gevoelens weer, zelfs als je woorden iets anders suggereren. Dit betekent dat je in gesprekken niet alleen moet letten op wat iemand zegt, maar vooral op hoe diegene zich gedraagt.
Non-verbale signalen kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën, vergelijkbaar met een verkeerslicht:
Groene signalen = Doorgaan: De ander staat open voor jouw boodschap en is positief ingesteld.
Herkenbaar aan: Een ontspannen lichaamshouding. Vriendelijke gezichtsuitdrukking en glimlach. Open armen en handen. Oogcontact en een actieve luisterhouding.
Oranje signalen = Voorzichtig: De ander twijfelt of voelt zich onzeker. Als je deze signalen negeert, kunnen ze uiteindelijk omslaan in rode signalen. Herkenbaar aan: Fronsen of wegkijken. Gekruiste armen of benen die van je afwijzen. Onrustige bewegingen, zoals friemelen aan kleding of voorwerpen. Achteroverleunen of gesloten houding.
Rode signalen = Stoppen en heroverwegen: De ander ervaart een blokkade of verzet zich tegen de communicatie. Herkenbaar aan: Boze of gefrustreerde gezichtsuitdrukking. Armen strak over elkaar gekruist. Harder praten, schreeuwen of juist zwijgen. Weglopen of zich fysiek afwenden.
Door alert te zijn op deze signalen, kun je beter inspelen op de ander en zo een gesprek soepeler laten verlopen.
Let op: sommige mensen kruisen hun armen of benen uit gewoonte. Baseer je niet op één enkel signaal, maar let ook op andere signalen om een betere indruk te krijgen.
Privé: Hoe pas je lichaamstaal aan in sociale interacties?
In gesprekken wil je dat de ander zich gehoord en begrepen voelt. Dit kun je doen door:
- Actief te luisteren: Maak oogcontact en knik af en toe en laat zien dat je aandacht en betrokken bent.
- Je houding af te stemmen op de ander: Schep een natuurlijke verbinding door je gesprekspartner te ‘spiegelen’. Zit de ander ontspannen, dan doe dat ook. Is de ander gespannen, dan helpt een open en rustige houding om die te verminderen.
- Stemgebruik en tempo aan te passen: Spreekt de ander snel en enthousiast, dan kun je je eigen energie iets verhogen. Praat iemand rustig en bedachtzaam, dan helpt het om ook je tempo aan te passen.
Voorbeeld: Je komt thuis en merkt dat je partner stil en afwezig is. In plaats van direct te vragen: “Wat is er aan de hand?”, kun je non-verbaal tonen dat je openstaat voor een gesprek: Neem een ontspannen houding aan. Kijk de ander even rustig aan zonder te pushen. Zeg iets reflectiefs, zoals: “Je lijkt wat in gedachten, klopt dat?” Door ruimte te geven en open lichaamstaal te gebruiken, voelt de ander zich eerder geneigd om te praten.
Zakelijk: Non-verbale communicatie en overtuiging
Op de werkvloer is het cruciaal om je bewust te zijn van je lichaamstaal:
- Gebruik een open en krachtige houding: Sta of zit rechtop, zonder gespannen over te komen.
- Let op je stemgebruik: Toon, volume en tempo kunnen een boodschap versterken of afzwakken.
- Gebruik gebaren functioneel en ondersteunend: Open handgebaren maken je toegankelijk, terwijl overdreven bewegingen afleidend kunnen werken.
- Reageer op signalen van de ander: Merk je dat een collega sceptisch is (gekruiste armen, frons), stel dan een vraag om betrokkenheid te vergroten.
Voorbeeld: Je presenteert een nieuw idee, maar merkt dat een collega achteroverleunt met gekruiste armen en gefronste wenkbrauwen. Dit zijn oranje signalen: hij is nog niet overtuigd. In plaats van verder te praten, kun je vragen: “Ik zie dat je twijfelt, heb je nog vragen of zorgen?”
Door op deze signalen in te spelen, creëer je ruimte voor dialoog en laat je zien dat je openstaat voor de ander.
Opdracht: Bewust omgaan met non-verbale communicatie
Door non-verbale communicatie bewust in te zetten, kun je niet alleen misverstanden voorkomen, maar ook effectiever en empathischer communiceren, zowel privé als zakelijk.
Uitdaging voor de komende 7 dagen:
- Observeer de lichaamstaal van anderen en let op welke groene, oranje of rode signalen je herkent. Heb ook oog en oor voor dat ene signaal in een gesprek dat juist opvalt door zijn onopvallendheid. Precies daarin kan veel betekenis verscholen zitten.
- Pas je eigen lichaamstaal bewust aan in gesprekken. Experimenteer met een open houding, spiegelen of stemgebruik.
- Reflecteer op drie situaties waarin je deze technieken hebt toegepast. Hoe reageerde de ander? Hoe beïnvloedde dit de sfeer van het gesprek? Voelde je zelf meer verbinding met je gesprekspartner?
Laatste berichten van Mariska Jak (toon alles)
- De schaduw van spijt en de weg terug naar liefde - 26 april 2025
- Hoe behoud ik de verbinding met de Bron in het dagelijks leven? - 30 maart 2025
- Mini-meditatie: Reis naar het hiernamaals en wijsheid van je ziel (duur audio: 9 minuten) - 29 maart 2025
