Verbeter je communicatie: inzicht in het communicatieproces
Communicatie is tweerichtingsverkeer: het communicatieproces bestaat uit gesprekspartners die afwisselend de rol van zender en ontvanger van een boodschap vervullen. Een boodschap kan op verschillende wijzen worden overgebracht en ontvangen: gericht op een persoon, niet voorzien of bedoeld, verbaal en non-verbaal. Meestal letten we in een gesprek meer op de verbale inhoud van een boodschap dan op de (vaak non-verbale) relationele en procedurele aspecten daarvan. Terwijl deze drie aspecten van een gesprek nauw met elkaar samenhangen, elkaar beïnvloeden en van even groot belang zijn voor het effect van een gesprek (zie de afbeelding hiernaast). Hierna zie je een toelichting op deze aspecten.
Inhoudelijke aspecten (WAT?)
Dit is informatie over een onderwerp (overwegend verbaal). De kwaliteit van de inhoud van de boodschap is afhankelijk van:
- Duidelijkheid: wat zegt hij/zij precies?
- Doelmatigheid: wat bedoelt hij/zij precies?
- Deskundigheid: klopt het wat hij/zij zegt?
Relationele aspecten (WIE?)
Dit is de wijze waarop zender en ontvanger tegenover de boodschap en elkaar staan (overwegend non-verbaal). De kwaliteit van de relatiewaarde van de boodschap is afhankelijk van:
- waardering en acceptatie van de ander
- aandacht en betrokkenheid
- aanvoelen van de ander
- openheid en eerlijkheid
- gemoedstoestand
- zelfbeeld en beeldvorming van de ander
- onderlinge afstand en afhankelijkheid.
Procedurele aspecten (HOE?)
Dit gaat over de manier waarop de boodschap wordt overgebracht (volgorde, tijdstip, plaats) en het middel waarmee (communicatiekanaal zoals telefoon, brief, mondeling, e-mail, chat bericht).
Ruis in het communicatieproces
Van geslaagde communicatie is sprake als de gesprekspartners elkaar begrijpen, intenties uitgesproken en helder zijn en beiden zich geaccepteerd en serieus genomen voelen. Daarvoor is een open onderzoekende houding, interesse in en acceptatie van elkaar vereist. Helaas is communicatie niet zo eenvoudig. In het communicatieproces kan overal ruis ontstaan die zorgt voor vervorming. Communicatie kan dus leiden tot ‘krommunicatie’ en misverstanden. Daarom is het van belang te weten waar ruis kan ontstaan en wat jìj eraan kunt doen om deze te verminderen in gesprekken met anderen. Ruis kan in het communicatieproces op verschillende plaatsen optreden:
Bij de zender
- Onderlinge afstand en afhankelijkheid.
- Zender kan zijn gedachten niet ordenen.
- Zender drukt zich vaag uit.
- Zender maakt te lange zinnen of gebruikt moeilijke woorden die ontvanger niet begrijpt.
- Zender let niet op signalen van ontvanger.
Bij het zenden
- Zender spreekt te vlug.
- Zender stottert.
- Zender heeft drempelvrees en denkt: “Is het wel belangrijk of interessant genoeg?”
- Zender spreekt monotoon.
Bij het overbrengen
Hieronder vallen alle bronnen van externe ruis zoals storingen door telefoon, verkeers- en bouwgeluiden, stemmen en andere achtergrondgeluiden.
Bij het ontvangen
- Ontvanger luistert niet of denkt aan iets anders.
- Ontvanger is overprikkeld en sluit zich af voor nieuwe informatie.
- Ontvanger verveelt zich of dwaalt af.
- Ontvanger let meer op de zender dan op de boodschap.
- Ontvanger luistert selectief: hij/zij hoort wat hij/zij wil horen.
- Ontvanger stelt zich niet open voor de zender omdat hij/zij het gesprek wil beheersen.
- Ontvanger hoort wat hij/zij verwacht te horen.
- Ontvanger neemt een defensieve houding aan omdat de boodschap weerstand bij hem oproept.
- Ontvanger heeft een slecht gehoor (lichamelijk gebrek).
- Ontvanger durft geen ‘nee’ te zeggen.
Bij het terugkoppelen door de ontvanger
- Ontvanger is verlegen.
- Ontvanger is bang voor dom te worden aangezien en knikt ja zonder de boodschap te begrijpen.
- Ontvanger zwijgt, dus stemt toe.
Aan de slag
Formuleer drie verschillende tweegesprekken die je kortgeleden hebt meegemaakt. Noteer voor jezelf de belangrijkste pluspunten en minpunten van deze communicatiesituaties, zowel voor jou in de rol van zender als ontvanger. Neem daarbij alle punten mee die die in dit artikel zijn toegelicht. Daarmee breng je de theorie tot leven, krijg je inzicht in verbetermogelijkheden en kun je ermee aan de slag. Op deze manier vergroot je het effect van je communicatie met anderen. Deel je bevindingen en vraag zo mogelijk hulp bij je persoonlijke ontwikkeling. Succes!
Hulp nodig?
Ik ondersteun je graag bij het verbeteren van je communicatie met jezelf en met anderen. Aarzel niet om mij te bellen voor een direct en helder antwoord op je levensvragen. Je kunt mij ook op afstand raadplegen via videobellen. Afspraak maken: mail naar mariska@poortnaargeluk.nl of via het aanvraagformulier op mijn website.
Laatste berichten van Mariska Jak (toon alles)
- Hoe herken je je valse wil en herwin je je authentieke wil? - 21 november 2024
- Ontdek welke krachten jouw keuzes beïnvloeden - 21 november 2024
- Mini-meditatie: Heling van je gekwetste innerlijke kind (duur audio: 8 minuten) - 20 november 2024
