Wat is verwachtingenmanagement: definitie en betekenis (Deel 1)
Vaak laten we ons onbewust leiden door onuitgesproken of niet realistische verwachtingen. Verwachtingen ontstaan en sluipen er vaak in door je opvoeding, ontwikkeling, kennis en ervaring. Door het lezen van dit artikel sta je even stil bij de definitie van verwachtingenmanagement en bij drie soorten verwachtingen met de mogelijke gevolgen. Wellicht herken je eigen valkuilen en word je bewust van blinde vlekken. Wil je actief aan de slag met persoonlijke ontwikkeling en bewustwording? Kijk dan naar deel 2 van dit artikel met zeven praktische tips om verwachtingen te managen. Je kunt daarvan profiteren in de relatie met jezelf en met anderen.
Uitspraken over verwachtingen
Verwachtingen scheppen en hebben is menselijk.
Je creëert je eigen leven onder andere via verwachtingen.
De meeste verwachtingen worden niet uitgesproken of getoetst.
Je verwacht soms te veel van jezelf of van anderen.
Vrouwen laten zich eerder leiden door verwachtingen van anderen.
Mannen zijn beter in het uitspreken van hun verwachtingen.
De meeste verwachtingen stroken niet met de werkelijkheid.
Definitie van verwachtingenmanagement
Verwachtingenmanagement bestaat uit het bewust beheersen van drie communicatieprocessen:
- Het uitspreken, toetsen en aanpassen van eigen verwachtingen aan de realiteit.
- Het vragen en actief luisteren naar verwachtingen van de ander en afstemmen zodat je op dezelfde lijn komt.
- Het reflecteren op en leren van teleurstellende en frustrerende ervaringen waarbij verwachtingen niet zijn uitgekomen.
Voor- en nadelen van verwachtingen
Het hebben van verwachtingen heeft voor- en nadelen; het hangt van de situatie af. Hierna zie je voorbeelden van eigen verwachtingen en verwachtingen van anderen.
Voordelen
Eigen verwachtingen
Op basis van eigen verwachtingen heb je een idee over het verloop, de vorm en de inhoud van een situatie wanneer die zich opnieuw voordoet. Zo hoef je niet steeds na te denken over dingen die je meemaakt. Geleerde lessen uit het verleden kunnen je beschermen of helpen in de toekomst. Heb je je bijvoorbeeld je vingers ooit gebrand aan een hete oven, dan zal je de volgende keer waarschijnlijk voorzichtiger zijn.
Verwachting van anderen
Wanneer je precies weet wat een ander van jou verwacht, kun je je gedrag daarop aanpassen en doen wat nodig is. Verwachtingen zijn richtinggevend en controleerbaar. Een werknemer moet bijvoorbeeld doen wat er in zijn functiebeschrijving staat. Deze duidelijkheid nodigt uit tot effectief en efficiënt handelen.
Nadelen
Eigen verwachtingen
Het nadeel van verwachtingen is echter dat ze je onbewust kunnen inperken in je openheid, speelsheid en onbevangenheid. Wanneer bijvoorbeeld alles in je gezin verloopt zoals je verwacht, kun je moeilijk worden verrast en verwonderd. Daarnaast kunnen negatieve verwachtingen je gevangen houden in ongewenste gewoonten en patronen van denken en doen. Verwachtingen kunnen je dus belemmeren in je menselijke scheppingskracht: je vermogen om nieuwe dingen te creëren en je leven te veranderen.
Verwachting van anderen
Wanneer je de verwachtingen van anderen niet bespreekt of toetst, is de kans op misverstanden en disfunctioneren groot. Voorbeeld: een projectmedewerker die nog uitgaat van afspraken uit de startfase en niet meebeweegt met gewijzigde omstandigheden. Deze zwakke schakel kan een nadelige uitwerking hebben op het project als geheel en op alle betrokkenen.
Drie soorten verwachtingen
Verwachtingen kunnen een negatieve of positieve intentie en/of emotionele lading hebben. De impact daarvan neemt toe naar mate je de verwachting meer energie, tijd en aandacht geeft.
Hierna zie je voorbeelden van drie soorten verwachtingen met de mogelijke gevolgen:
– Positief en negatief geladen verwachtingen.
– Expliciete en impliciete verwachtingen.
– Te hoge en te lage verwachtingen.
Deze toelichting kan je helpen bewuster te worden van de impact van verwachtingen.
1. Positief en negatief geladen verwachtingen
Positieve verwachtingen
Voorbeeld: ‘Ik kijk enorm uit naar onze zomervakantie.’
Mogelijk gevolg: Een positief vooruitzicht geeft hoop, iets om naar uit te kijken en naar toe te leven. Zodra het ego (denken in angst/gebrek) zich hiermee bemoeit, komt er druk op de ketel. De verwachting groeit dan uit naar een verlangen. Daarmee verdwijnt de voorpret. Een wens komt uit het hart en geeft ruimte. Een verlangen komt uit het hoofd en zet je vast.
Voorbeeld: ‘Er komen betere tijden.’
Mogelijk gevolg: Het leven kent ups en downs. Een positieve verwachting koesteren terwijl je in een dip zit, kan je er sneller doorheen trekken. Ervoor open staan is voldoende; erop vertrouwen komt pas wanneer je het vaker hebt meegemaakt en uit ervaring weet dat het zo werkt.
Negatieve verwachtingen
Voorbeeld: ‘Het zal wel weer een saaie verjaardag worden zoals vorig jaar.‘
Mogelijk gevolg: Met deze verwachting ontstaat er een somber vooruitzicht en geef je jezelf onvoldoende ruimte om de verjaardag te ervaren zoals ie is. Je sluit de deur voor het feit dat de verjaardag zelfs leuk of interessant kan worden. Vaak zit de negatieve commentator (ego-stem) in de weg en wil je jezelf behoeden voor een rot gevoel. Je denkt met deze verwachting controle op de situatie te hebben.
Voorbeeld: ‘Het komt nooit meer goed!’
Mogelijk gevolg: Stel je hebt net een forse financiële tegenvaller gehad. Wanneer je deze klap teveel aandacht geeft, trekt het ego het tekort door naar de toekomst en schep je angst voor herhaling. Het kan leiden tot verlamming en depressie. Angst is negatieve aandacht waarmee je in veel gevallen juist creëert waar je bang voor bent.
2. Impliciete en expliciete verwachtingen
Expliciete verwachtingen zijn verwachtingen die nadrukkelijk en helder zijn verwoord.
Impliciete verwachtingen kun je zien als een ‘verborgen boodschap’ omdat ze niet zijn uitgesproken, getoetst en overgebracht naar buiten.
Een verwachting wordt ook wel vertaald als hoop, behoefte, wens, bedoeling, intentie of voornemen.
Voorbeeld en gevolg van impliciete verwachtingen
Voorbeeld: ‘Als ik jarig ben, krijg ik bloemen, bezoek, kaartjes en cadeautjes.’
Nadeel: Wat vroeger als kind normaal was, hoeft later niet zo te zijn. Wanneer je je verwachtingen niet bijstelt, ben je teleurgesteld als iemand je verjaardag is vergeten. We nemen vaak aan dat de ander wel weet wat we bedoelen. Dit is een valkuil; zonder heldere communicatie beseft de ander niet wat je wel/niet van hem verwacht.
Voorbeeld: ‘Zij zwijgt, dus zal ze het er wel mee eens zijn.’
Nadeel: We denken vaak te weten wat er van ons wordt verwacht. We vullen het in vanuit ons eigen referentiekader. Een niet uitgesproken of onduidelijke verwachting kan leiden tot oordelen en het trekken van voorbarige conclusies, misverstanden en miscommunicatie.
Voorbeeld en gevolg van expliciete verwachtingen
Voorbeeld: ‘Deze deadline ga ik waarschijnlijk niet halen.’
Voordeel: Bij het expliciet uitspreken van verwachtingen is de kans groter dat er rekening met jou wordt gehouden dan dat je dat niet doet. Je toetst daarmee in hoeverre je nog op dezelfde golflengte zit en het is mogelijk om verwachtingen aan te passen of aan te scherpen. Dat geeft helderheid en rust.
Voorbeeld: ‘Ik ben laat thuis; ik neem aan dat jij vanavond kookt?’
Voordeel: Duidelijke boodschappen zorgen ervoor dat je serieus wordt genomen. Je nodigt de ander uit tot een reactie zodat je weet in hoeverre jullie verwachtingen met elkaar stroken. Het gaat vaak over onderliggende normen of afspraken. Een voordeel van het expliciet maken van verwachtingen is dat daarmee ook je wensen, behoeften en grenzen aangeeft. Het maakt je meer assertief en weerbaar.
3. Te hoge en te lage verwachtingen
Het hebben van te hoge of te lage verwachtingen op zich is niet erg. Het langdurig vasthouden daarvan en deze verwachtingen niet bijstellen op basis van de realiteit is wel erg.
Voorbeeld en gevolg van te hoge verwachtingen
Voorbeeld: ‘De regering moet snel ingrijpen met harde maatregelen tegen deze crisis.’
Nadeel: Wanneer je teveel verwacht van je omgeving, kan het zijn dat je je verliest in idealisme en je eigen verantwoordelijkheden ontkent. Je maakt je afhankelijk van en stelt voorwaarden aan je omgeving. Je bent blind voor de optie om zelf te kiezen voor een andere aanpak. Daarnaast is het erg teleurstellend, frustrerend en vermoeiend als niet aan je verwachtingen wordt voldaan.
Voorbeeld: ‘Ik stel hoge eisen aan mezelf; ik ben een perfectionist.’
Nadeel: Wanneer je de lat voor jezelf altijd te hoog legt, ben je nooit tevreden. Je wijst jezelf af en zet jezelf voortdurend onder druk. Wanneer je alles perfect wilt doen voor anderen, leid je het leven van anderen. Vaak heeft dit gedrag te maken met faalangst, angst om afgewezen te worden en de behoefte aan goedkeuring. Perfectionisme is een kwaliteit in bepaald soort beroepen, rollen en situaties. In andere gevallen is het juist adequater en gezonder om te doen wat nodig of mogelijk is en de rest los te laten.
Voorbeeld en gevolg van te lage verwachtingen
Voorbeeld: ‘Dat heb ik nog nooit gedaan; dat kan ik niet!.’
Nadeel: Een bekende uitspraak van Pipi Langkous is: “Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk wel dat ik het kan!” Die uitspraak getuigt van zelfvertrouwen en moed. Wanneer je van jezelf te lage verwachtingen heb, houd je jezelf klein en ontneem je jezelf de mogelijkheid om te ontdekken, te spelen en iets nieuws te leren.
Voorbeeld: ‘Mensen zijn niet te vertrouwen!’
Nadeel: Nare ervaringen van vroeger kunnen gedachten oproepen die voortkomen uit denken in angst en gebrek. Wanneer je deze projecteert op de toekomst, beperk je jezelf in het ontvangen, creëren en benutten van nieuwe kansen en mogelijkheden. Het is beter je verwachtingen open te houden en per situatie te leren vertrouwen op je gevoel.
Ga verder naar Deel 2 van dit artikel.
Laatste berichten van Mariska Jak (toon alles)
- Hoe herken je je valse wil en herwin je je authentieke wil? - 21 november 2024
- Ontdek welke krachten jouw keuzes beïnvloeden - 21 november 2024
- Mini-meditatie: Heling van je gekwetste innerlijke kind (duur audio: 8 minuten) - 20 november 2024
