Onderzoek mentale blokkades: tips voor positief denken: Deel 1
De mate van tevredenheid die je ervaart in je leven hangt deels af van de aard van je gedachten. Je denken over het verleden bepaalt mede hoe je de werkelijkheid waarneemt, inkleurt en betekenis geeft. In dit tweedelige artikel laat ik je zien wat er zich allemaal in je hoofd kan afspelen en wat de invloed is van gedachten die je bij jezelf toelaat. Je leest over de soorten gedachten die je bezig kunnen houden en hoe je ze ordent in je hoofd. Je leert welke drijfveren je hebt voor je doen en laten en wat het verschil is tussen overtuigingen, waarden, principes en normen. Je leest over de betekenis van ‘denkhoeden’ en ‘vijanden tussen je oren’. In het tweede deel van dit artikel (paragraaf 6: ‘Aan de slag’) krijg je een aantal thema’s voorgeschoteld waarover ik je aan het denken wil zetten omdat ze je reactie op gebeurtenissen beïnvloeden. Door dit artikel leer je mentale blokkades sneller herkennen waardoor het proces van loslaten wordt versneld.
1. Wat zijn gedachten?
Gedachten behoren tot het collectieve weten
Wist je dat je circa 60.000 gedachten hebt per dag? Continu spoken er woorden, ideeën, concepten en fantasieën in je hoofd. Deze gedachten worden als energiewolken ingegeven vanuit het collectieve weten. Gedachten zijn dus niet van jou. Een concept wordt realiteit als je het aandacht geeft en gelooft dat het waar is. Het voor waar aannemen van een gedachte is een keuze. Je kunt de energie van collectieve gedachten overnemen, maar ook negeren of ombuigen.
Een gedachte is energie in beelden
Gedachten zijn energiegolven die je uitzendt naar het universum. Gedachten heb je wanneer je over iets nadenkt of een mening vormt. Het zijn innerlijke dialogen die zich afspelen in je hoofd. Met gedachten orden je de informatie die op je af komt. Een gedachte is een weergave van de werkelijkheid in je geest: een concept of denkbeeld. Je denkt in beelden. Als je drie willekeurige woorden neemt (zoals pop, meisje en spelen), kun je daar in gedachten meteen een beeld en verhaal bij vormen.
Nadenken of piekeren?
Je denken is met positieve of negatieve energie geladen. Je kunt constructief nadenken over zaken, informatie structureren, analyseren of overwegen. Dit gebruik van je hersenen is positief. Je gebruikt het bijvoorbeeld als je een boodschappenlijstje opstelt en als je de voor- en nadelen van verschillende mogelijkheden op een rij wilt krijgen.
Je kunt ook malen in je hoofd als je je zorgen maakt. Meestal pieker je over het verleden of de toekomst, over onbenullige dingen of over zaken die je toch niet kunt veranderen. Piekeren is negatief, het kost energie en levert je niets op. Als je piekert komt dat omdat je wilt weten hoe het afloopt. Het kan zijn dat je een perfectionist bent of bang bent voor wat er fout kan gaan. Je piekert uit angst voor het onbekende of uit angst de controle te verliezen. Je kunt ook piekeren als je vertrouwen geknakt is: ‘wat zal er nu weer gebeuren?’. Het is energievretend te piekeren omdat het een gebed zonder einde is. Je krijgt daarmee geen antwoord op je vragen en het houdt je vast op de plek.
Kun je gedachten veranderen?
Alle verandering start met het veranderen van gedachten. Gedachten over de werkelijkheid kun je veranderen door te kijken met een andere bril. In de volgende paragraaf zie je hoe je dat kunt doen met behulp van denkhoeden.
Hoe bepalen gedachten je doen en laten?
De meeste gedachten spreek je niet uit. Ze blijven in je hoofd rondzingen, maar ze bepalen wel je doen en laten. Mensen gaan af op wat je doet of zegt omdat dat waarneembaar is. Wat daarachter schuilt, is niet waarneembaar. Bepalend voor je gedrag zijn:
- motivaties en intenties;
- karakter en achtergrond;
- kennis en ervaring;
- herinneringen en programma’s;
- principes, waarden en normen;
- behoeften en verlangens.
Je kunt gedrag niet veranderen zonder ook hiermee rekening te houden.
2. Welke soorten gedachten kun je onderscheiden?
Er spelen allerlei gedachten in je hoofd. Je kunt de volgende soorten onderscheiden:
- Opdrachten: ‘ik mag niet falen’, ‘ik moet alles snel doen’.
- Besluiten: ‘dat doe ik zo nooit meer’, ‘van nu af aan ga ik…’.
- Principes: ‘ik drink nooit meer dan drie glazen alcohol per dag’, ‘ik loop elke dag een uur met de hond’.
- Stemmen van anderen: ‘je moet altijd je bord leegeten’, ‘je kunt alles als je maar wilt’.
- Fantasieën: scenario’s, alternatieven.
- Overtuigingen over jezelf: ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘iedereen heeft het veel te druk’.
- Overtuigingen over anderen: oordelen (‘die deugt niet’, ‘dat is een watje’) en vooroordelen (‘Afrikanen zijn seksueel actiever dan Europeanen’, ‘mensen met tatoeages voelen zich onzeker over zichzelf’).
- Vragen over de toekomst: ‘hoe zal hij reageren op…?’, ‘hoe zal het gaan als…?’.
- Vragen over het verleden: ‘waarom zei hij toen eigenlijk dat…?’, ‘waarom moest zij nou zo nodig…?’.
Welke gedachten horen bij de zes ‘denkhoeden’?
Er is een simpele manier je gedachten te typeren met behulp van de zes denkhoeden van Edward De Bono. Een denkhoed is als een bril waardoor je naar de werkelijkheid kijkt. De Bono heeft elke denkhoed een kleur gegeven om ze gemakkelijk te kunnen onthouden. De kleuren corresponderen met elementen uit de natuur. Wit staat voor zand, rood voor menselijk bloed, zwart voor de nacht, geel voor de zon, groen voor planten en blauw staat voor de lucht. De betekenis van de denkhoeden is als volgt:
De witte denkhoed: geleid door feiten, cijfers en informatie.
De zwarte denkhoed: geleid door negatieve oordelen, nadelen en onmogelijkheden.
De gele denkhoed: geleid door optimisme, positieve oordelen, kansen en mogelijkheden.
De rode denkhoed: geleid door emotie, vermoedens, ingevingen en intuïtie.
De groene denkhoed: geleid door creativiteit, ideevorming, beweging en confrontatie.
De blauwe denkhoed: geleid door de behoefte het geheel te overzien en te controleren.
Ik heb dit model vaak gebruikt bij het begeleiden van veranderingsprocessen in organisaties. Tijdens bijeenkomsten vraag ik deelnemers een specifieke denkhoed op te zetten, want elke hoed heeft een specifieke functie. Zo past de groene denkhoed bij de brainstormfase en de blauwe denkhoed bij de evaluatiefase. Deelnemers die steeds de zwarte denkhoed op hebben, vraag ik deze tijdelijk te verruilen voor de gele. Je bent flexibeler als je alle denkhoeden kunt opzetten als dat nodig is. Weet jij welke denkhoeden jij meestal op zet en welke je laat liggen?
3. Hoe orden je de gedachtestroom in je hoofd?
Begrijpen
Hoe kun je gebeurtenissen begrijpen? Eerst ontleed je je ervaring in hoofd- en bijzaken. Dan verbind je die met vergelijkbare ervaringen uit het verleden en met je gedachten daarover. Daardoor kun je de nieuwe ervaring plaatsen en krijg je er greep op. Een nieuwe ervaring die je niet herkent is dus onbegrijpelijk. Je hebt dan meer tijd nodig om die ervaring te verwerken.
Generaliseren, rationaliseren en projecteren
Je hanteert verschillende manieren om met de overvloed aan gedachtespinsels in je hoofd om te kunnen gaan, anders zou je knettergek worden. In wezen sta je alleen open voor gedachten die in je straatje passen. Zo creëer je orde in je hoofd door te generaliseren: als één blondje dom is, zijn ze dat allemaal. Of je brengt rust in je hoofd door te rationaliseren. Als je een verklaring hebt waarom mensen niet te vertrouwen zijn, hoef je daar niet bij elke gelegenheid over na te denken. Een veel toegepaste manier om je hoofd tot rust te brengen is het projecteren van eigen gedachten op anderen. Daar komt het gezegde vandaan ‘wat je zegt, ben je zelf’. Als je negatieve gedachten van jezelf wilt opsporen, luister dan naar je eigen klachten, eisen en verwijten.
4. Wie is de vijand tussen je oren?
Negatieve of positieve lijn van gedachten
Gebeurtenissen kunnen aanleiding zijn voor een negatieve of positieve gedachtestroom. Als je bijvoorbeeld ontslagen wordt, kun je daar verschillend over denken. De een bedenkt dit verhaal: ‘dit kan en mag niet gebeuren, waarom ik, het is onrechtvaardig na alles wat ik voor het bedrijf heb gedaan, ik word doodop van al die veranderingen, managers zijn niet te vertrouwen’. Dat zijn gedachten van iemand die zich slachtoffer voelt. De ander verzint juist het tegenovergestelde: ‘dit overkomt me niet voor niks, ik heb nu de kans een nieuwe uitdaging te vinden, ik ben benieuwd wat er allemaal op mijn pad komt, ik ga mijn cv aanpassen’. Dit zijn gedachten van iemand die regisseur is van zijn leven.
Een probleem op zich is geen probleem maar je gedachten erover wel
Vijanden tussen je oren creëer je zelf. Door de wet van aantrekking worden soortgelijke gedachten daaraan toegevoegd. Als je die innerlijke dialoog zijn gang laat gaan, groeit het uit tot een verhaal. Deze verhalen zijn programma’s die je continu afspeelt in je hoofd, alsof je jezelf een hersenspoeling geeft. Deze negatieve energie bepaalt je leven en brengt je meer ongeluk.
Mentale klachten
Als je teveel in je hoofd zit, kun je last krijgen van mentale klachten. Voorbeelden daarvan zijn: niet helder kunnen denken, concentratieproblemen, leerstoornissen of vergeetachtigheid. Dan is het van belang aandacht aan je hart te besteden en de balans te herstellen.
Niet vereenzelvigen met gedachten
Als je je bewust wordt van de stem in je hoofd, kun je deze waarnemen zonder je daarmee te vereenzelvigen. Je beseft dat je de werkelijkheid bekijkt vanuit zelf gecreëerde beelden met alle beperkingen van dien. Verder in dit boek leer je hoe je gedachten in twijfel kunt trekken en daarna kunt ombuigen.
5. Wat is een overtuiging?
Een overtuiging is een terugkerende gedachte waar je heilig in gelooft en waar je je aan vastklampt. Positieve overtuigingen zijn bijvoorbeeld: ‘na regen komt zonneschijn’ of ‘als ik hulp nodig heb, hoef ik dat maar te vragen’. Negatieve overtuigingen zijn bijvoorbeeld: ‘als je je emoties toont, word je gekwetst’ of ‘echte liefde bestaat niet’. Stel dat je in het donker de straat niet op durft te gaan terwijl je het heerlijk vindt een frisse neus te halen voordat je naar bed gaat. Zolang je de overtuiging hebt dat het niet veilig is in het donker voel je je niet veilig. Zo kun je het duister van de nacht niet wegpoetsen en de omstandigheden op straat niet beïnvloeden. Wat je wel kunt doen is je overtuiging loslaten waardoor je zonder angst een ommetje kunt maken voor het slapen gaan.
Principes, normen en waarden
Principes, normen en waarden zijn richtinggevend in je leven en bepalen mede de mate waarin je je gelukkig voelt.
Principes zijn grond- of stelregels die je leven bepalen. Vaak komen daarin woorden als nooit of altijd in voor zoals: ‘ik rijd nooit met een borrel op’ of ‘in principe ga ik altijd drie keer per jaar op vakantie’.
Waarden zijn zaken die je waardevol of belangrijk vindt. Waarden zijn drijfveren, ze ondersteunen je motivatie. Waarden zijn bijvoorbeeld: structuur in je leven, tijd voor je gezin hebben, populair zijn of veel geld verdienen.
Normen zijn indicatoren, ze schrijven je de wet voor en bepalen wat goed of fout is. Normen vormen een referentiekader en bieden je zekerheid. Zo kun je als norm hebben dat iemand maar drie keer zijn afspraak met jou mag verzetten of vergeten en dat dan je tolerantiegrens is bereikt. Je kunt ook als norm hebben dat je aanwezig moet zijn op elke verjaardag van je familie. Dat kan erg lastig zijn als je het als een verplichting ziet en er daardoor niet van kunt genieten.
Je kunt je principes, normen en waarden veranderen. Toen mijn man en ik appartementen gingen verhuren, stelden we een lijstje op met de kenmerken van de ideale huurder. We wilden het liefst gasten aantrekken die voor langere periode een tijdelijk verblijf zochten. De tijd verstreek, maar er kwamen geen huurders. We ontdekten dat we te zeer vasthielden aan onze privacy (waarde), onze eisen te hoog waren (normen) en een te beperkte doelgroep (principe) voor ogen hadden. Bovendien kwamen we erachter, dat we de appartementen hadden gebouwd met een achterhaalde intentie: onze oudedagsvoorziening. Vanaf het moment dat we de energie van deze gedachten hadden omgebogen, begonnen de appartementen steeds meer gevuld te raken.
Ga verder naar deel 2: Aan de slag !
Laatste berichten van Mariska Jak (toon alles)
- Hoe herken je je valse wil en herwin je je authentieke wil? - 21 november 2024
- Ontdek welke krachten jouw keuzes beïnvloeden - 21 november 2024
- Mini-meditatie: Heling van je gekwetste innerlijke kind (duur audio: 8 minuten) - 20 november 2024
