Hoe maak ik de juiste keuzes? Tips voor besluitvorming
In dit artikel krijg je handvatten die je kunt gebruiken bij het maken van keuzes. Op basis daarvan kun je voor jezelf een antwoord vinden op de volgende vragen: Is geluk een keuze? Heb ik een vrije keuze? Wat helpt mij om de juiste keuzes te maken? Onderaan dit artikel komen deze vragen terug.
Onderscheid
Ieder mens heeft een eigen, unieke achtergrond. We hebben verschillende waarden en normen, belangen en behoeften. Dat zijn aspecten die een belangrijke rol spelen bij het maken van keuzes. Ook het nemen van een besluit doet ieder op zijn eigen wijze. De mate waarin je anderen of de buitenwereld een rol laat meespelen is van grote invloed. Sommige mensen vinden het leuk om eigen keuzes te maken en anderen volgen liever. Misschien ben jij een snelle beslisser of juist een eeuwige twijfelaar die een besluit uitstelt tot het echt moet. Kortom: het maken van de juiste keuze is mede afhankelijk van de persoon, de situatie en het soort besluit dat moet worden genomen. Hierna worden drie soorten keuzes uitgewerkt:
1. Eenvoudige eigen keuzes
2. Opgelegde, gedwongen keuzes
3. Complexe keuzes
1. Eenvoudige eigen keuzes
Hierbij gaat het over keuzes die je zelf gemakkelijk kunt maken, zonder tussenkomst van anderen. In de meeste gevallen ben je je daarvan niet bewust; je maakt ze automatisch, zonder daar eerst over na te denken. Het kan zijn dat je dat doet omdat het dagelijks voorkomt zoals de keuze voor je broodbeleg, de boodschappen die je doet of de tijd waarop je naar bed gaat.
Spontane, impulsieve of intuïtieve besluiten die relatief weinig impact hebben op je omgeving, horen ook bij deze rubriek. Voorbeelden: Je doet boodschappen wanneer het je het beste uitkomt. Je pauzeert of gaat naar buiten wanneer je daar zin in hebt.
2. Opgelegde, gedwongen keuzes
In veel gevallen heb je geen vrije keuze en wordt je iets opgelegd waarin je moet meegaan. Denk daarbij aan de overheidsmaatregelen en sociale druk in Coronatijd. Het kan zijn dat je bij gedwongen keuzes wel enige invloed kunt uitoefenen op de manier waarop je het besluit uitvoert.
De betekenisgeving en acceptatiegraad zijn uiteraard van invloed op het omgaan met een opgelegd besluit. Emoties zoals boosheid, frustratie en angst maken dat je je verzet tegen iets wat je toch niet kunt beïnvloeden of veranderen.
3. Complexe keuzes
Belangrijke besluiten in je leven neem je in principe niet zomaar. De uitkomst is idealiter een samenspel van hoofd en hart. Er gaat vaak een proces van langdurig afwegen aan vooraf. In deze fase probeer je bewust de keuzemogelijkheden met de daarbij horende belangrijkste voors en tegens in kaart te brengen. Je kijkt vanuit diverse perspectieven, bijvoorbeeld vanuit het verleden (ervaring), het heden (onvrede) en de toekomst (oplossing). Je kijkt idealiter ook door de bril van betrokken personen of partijen en neemt hun belangen en behoeften in je overwegingen mee. Op deze manier krijg je een completer beeld en gevoel bij diverse wegen, mogelijkheden, baten en uitkomsten aan de ene kant, maar ook een overzicht van de beperkingen, nadelen, kosten en risico’s aan de andere kant.
Verder is het belangrijk om in een complex besluitvormingsproces ook aandacht te besteden aan mogelijke gevoelens die bij je opkomen of bij anderen kunnen worden opgeroepen.
Aandachtspunten
Hierna zie je een aantal algemene punten die je in besluitvormingsprocessen kunnen helpen:
- Praat over de besluiten die complex lijken of waar je niet mee verder komt. Vraag mensen actief mee te denken over factoren waarmee je rekening zou kunnen houden. Vraag naar hun specifieke ervaringen en uitkomsten in soortgelijke situaties. Je kunt er iets van opsteken en op basis daarvan nieuwe inzichten krijgen en je mening aanpassen. Laat een advies van één persoon niet bepalend zijn voor je keuze. Je bepaalt zelf wat je met de vergaarde informatie doet.
- Belangrijk is om nooit een overhaast besluit te nemen en zeker niet als het gaat om een urgent of noodzakelijk besluit. Neem de tijd en slaap er een nachtje over. Neem geen belangrijke beslissing als je moe bent of onder druk staat. Geef jezelf de tijd om de situatie rustig te overzien zodat je achteraf geen spijt hoeft te hebben van je keuze.
- Soms kom je achteraf tot de conclusie dat een keuze toch niet de juiste was. Maar ach, het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen. Daarnaast is het leven een proces van vallen en opstaan, van reflecteren op en leren van ervaringen. Goed en fout bestaat niet in dit kader. Je kunt beter keuzes maken dan je leven door anderen te laten bepalen.
- Maak keuzes met en uit liefde en haal elke voorgenomen keuze door het filter van je hart. Hoeveel liefde kun je toelaten voor jezelf, voor anderen, voor je omgeving?
- Als je teveel vooruitloopt op zaken, leg je alles vast en is er geen ruimte voor creatiekracht, spontaniteit. Houd daar rekening mee bij de voorbereiding van je besluit. Ook de uitwerking van je besluit kun je vooraf niet bepalen. Dingen lopen vaak anders (en misschien beter) dan je vooraf had gedacht.
Aan de slag met een voorgenomen besluit
Toetsvragen
- Kosten en baten
Wat is je inschatting van de investeringen én opbrengsten die gekoppeld zijn aan het uitvoeren van je besluit? Denk daarbij aan: tijd, geld, energie, mankracht, materialen en hulpmiddelen. - Gevolgen omgeving
Welk eventuele impact heeft je besluit op anderen en op je omgeving? In hoeverre heb je dit besluit afgestemd met en getoetst bij betrokkenen? Waak ervoor dat je niet blijft hangen in eigen verwachtingen, invullingen en (voor)oordelen. - Intentie
Heeft je besluit de intentie van liefde? Anders uitgedrukt: getuigt het van respect, ruimte, fairplay…. In welke mate is er sprake van denken in angst en gebrek of een vorm van verzet? - Juiste keuze
Klopt het besluit? Bijvoorbeeld: Is het wettelijk geoorloofd? Is het maatschappelijk verantwoord? Is het respectvol? Voelt het goed? Is dit besluit goed voor jou, voor je omgeving en voor het grote geheel (kortom: is het ecologisch verantwoord)? - Aanpak
Schrijf op hoe je je besluit wilt uitrollen, plannen, communiceren en monitoren. Noteer de manier waarop en de middelen waarmee je het besluit uitvoert. Voorbeelden: de passende vorm, een goede timing, een juiste benadering, de relevante informatie, de logische volgorde, ruimte voor onvoorziene omstandigheden ….
Het is goed om deze aspecten voor jezelf nog eens te doorlopen en te visualiseren, maar pas op dat je geen gevangene wordt van je besluit. Dat gebeurt wanneer je jezelf geen ademruimte geeft en geen marges inbouwt voor de grilligheid van het leven.
Ter afsluiting
Formuleer nu voor jezelf een antwoord op de volgende drie vragen. De cursief gedrukte tekst kan je op weg helpen.
1. Is geluk een keuze?
Wanneer je bewust leeft, kun je meer overzien, voorkomen en beïnvloeden.
2. Heb ik een vrije keuze?
Bij het maken van keuzes die je maakt voor jezelf zonder dat dit direct effect heeft op je omgeving, is dat meer het geval. Bij elke keuze en zeker bij repeterende, automatische keuzes neem je mee wat je vroeger hebt meegekregen bij je opvoeding en ontwikkeling.
3. Wat helpt mij om de juiste keuzes te maken?
Durf te twijfelen aan de keuzes die je in het verleden hebt gemaakt. Zie elke situatie als nieuw waardoor je tot verfrissende keuzes kunt komen. Verder kun je reflecteren op gemaakte keuzes en betrouwbare bronnen raadplegen. Neem de tijd en ruimte die je nodig hebt en kies met je hart.
Laatste berichten van Mariska Jak (toon alles)
- Verliefdheid buiten je partner: emoties, dillema’s en keuzes - 26 maart 2023
- Wijsheid zorgt voor een evenwichtiger leven: 11 tips - 9 maart 2023
- Losmaken, loskomen en loslaten van je ouders is een proces - 23 januari 2023
